صفر تا صد اصول و مراحل طراحی نمای ساختمان
- Behdad Vakili
9 بهمن 1402
- طراحی ساختمان
- 10 دقیقه
- اشتراک گذاری
- 4.5 از 5
اصول طراحی نمای ساختمان عناصر اصلی و مهمی را شامل می‌شود که با اطلاع از آنها به راحتی می‌توان اصول آن را تشخیص داد. در این مقاله از استودیو 1881 ابتدا با عناصر و اهمیت آنها در طراحی نمای بیرونی ساختمان و سپس اصول طراحی نما آشنا می‌شویم.
نمای ساختمان، بیانگر شخصیت و هویت کلی یک ساختمان و نخستین عنصری است که در مواجهه با هر سازه‌ای جلب توجه می‌کند. اجرای نما یکی از مهمترین مراحل اجرایی در پروژه ساختمان‌سازی است. به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است.
بخش های مهم طراحی نمای ساختمان
- سطوح: شامل سطوح باز و بسته؛
- تقسیم کننده‌ها: شامل تقسیم‌کننده‌های افقی و عمودی.
با توجه به تفاوت‌های بسیار که در نماها وجود دارد، با این حال می‌توان به عناصر و بخش‌های مشترک بین همه آنها پی برد. منظور آشنایی با اصول طراحی نمای ساختمان، ابتدا لازم است مقاله را با چند نمونه از عناصر مهم در طراحی آنها آغاز کنیم.
ورودی: راه ارتباطی فضای عمومی به فضای خصوصی یا بر عکس است. ورودی ساختمان است که آنها را از یکدیگر مجزا می‌کند. این بخش که در گذشته به آن هشتی می‌گفتند، نخستین جایی است که افراد پس از ورود به ساختمان با آن مواجه می‌شوند.
اجزای ورودی در نما ساختمان
- ورودی فضاهای مختلف به شرح زیر تشکیل شده است:
- فضای دعوت‌کننده: این فضا نقش دعوت‌کنندگی به ساختمان را ایفا می‌کند. یک نمای اصولی و جذاب به سادگی می‌تواند هر کسی را برای ورود به ساختمان ترغیب کند.
- فضای توزیع‌کننده: فضایی است که پس از دعوت که نخستین و مهمترین وظیفه ورودی است، نقش توزیع قسمت‌های دیگر برای دسترسی را بر عهده دارد.
- فضای هدایت کننده: این فضا همان‌طور که از نام آن مشخص است، فرد را به مکان‌های دیگر هدایت می‌کند.
- پیش‌آمدگی‌ها: به بیانی ساده‌تر، بیرون زدگی‌های موجود در نما ساختمان را پیش‌آمدگی می‌نامند.
- بام بنا: طراحی نمای ساختمان شامل نمای شمالی، جنوبی، شرقی و غربی است. اما نمای پنجمی هم وجود دارد که به آن بام بنا می‌گویند. این بخش که به عنوان پوسته‌ای بر سر نما قرار گرفته است، در معماری ما از گذشته از نظر کارکردی و زیبایی‌شناسی مورد توجه بوده است
- خط آسمان: اگر به بالاترین نقطه نما نگاه کنید، در یک خط دیواره‌های نما تمام و آسمان نمایان می‌شود. این مرز جداکننده را خط آسمان می‌نامند.
- بازشوها: این بخش در نما یا در دیوارهای ساختمان به منظور تامین و عبور نور و به عنوان تهویه هوا ایجاد می‌شود.
موارد مهم در اصول طراحی نمای ساختمان
برای طراحی نمای ساختمان ابتدا باید ویژگی‌های موثر هر ساختمان را مورد توجه قرار داد و سپس شروع به کار کرد. برخی از این نکات را در اینجا نام می‌بریم.
- عملکرد ساختمان؛
- اقلیم منطقه؛
- بافت منطقه؛
- فاصله تا ساختمان‌های مجاور؛
- تعداد طبقات؛
زاویه دید از ساختمان به کوچه و خیابان.
انواع سبک‌های طراحی نمای ساختمان
در اینجا لیستی از انواع سبک‌های طراحی نمای بیرونی ساختمان را نام می‌بریم و هر کدام را به اختصار توضیح خواهیم داد.
- طراحی نمای مدرن؛
- طراحی نمای کلاسیک؛
- طراحی نما رومی؛
- طراحی نمای نئوکلاسیک؛
- طراحی نمای پست مدرن؛
- طراحی نما مینیمال؛
- طراحی نما ویکتوریایی؛
طراحی نما رنسانس؛ - طراحی نما باهاوس؛
- طراحی نمای اسلامی.
طراحی نمای مدرن: دهه‌های اخیر شاهد انقلابی عظیم در سبک و سیاق طراحی نما و معماری بوده است. بی دلیل نیست که طراحی نما مدرن را سبک برتر طراحی نما می‌دانیم و آن را در رتبه‌ی نخست برترین سبک‌های طراحی نما قرار می‌دهیم. به کار گرفتن تکنولوژی در تولید مصالح و خلاقیت در طراحی نما، دو مشخصه‌ی اصلی طراحی نما به سبک مدرن هستند.
طراحی نمای کلاسیک: سبک اصلی و باستانی طراحی نما که دوران متمادی ضامن شکوه و جلال کاخ‌های سلطنتی بوده است. خاستگاه این سبک را، تمدن‌های یونان و روم می‌دانند این سبک راه خود را از میان نمای جذاب مدرن، باز کرده و به عنوان یک سبک یونیک و برتر با جذابیت چند برابر، شناخته می‌شود.
نمای رومی یا فرم‌های رومی، یکی از انواع نماهای ساختمانی است که بر پایه طراحی‌های معماری رومی قدیم ساخته می‌شود. به طور کلی بهتر است قبل از انتخاب هر نوع سبک نمایی، آگاهی کاملی راجع به ویژگی‌های آن سبک داشته باشیم. حال مهمترین مشخصه‌های نمای رومی استفاده از جزییات زیاد و پیچیدگی آن می‌باشد. به این مفهوم که در این نوع نما از ابزارها و المان‌های متعددی استفاده می شود.
در سبک رومی قبل از هر چیز به زیبایی و شکوه پرداخته می‌شود. در طراحی نما ساختمان از متریال های گران قیمت و لوکس استفاده می شود.
طراحی نما به سبک نئوکلاسیک: سبک نئوکلاسیک در قرن ۱۸ میلادی ظهور کرد و تا امروز معماری‌های جذاب و طراحی نماهای خیره کننده‌ای را به نام خود ثبت کرده است. سبک نئوکلاسیک را می‌توانیم ترکیبی از دو سبک مدرن و کلاسیک بدانیم؛ چرا که متریال مورد استفاده در این سبک، مشابه سبک مدرن است؛ اما طراحی نما در سبک نئوکلاسیک با اصول سبک کلاسیک اجرا می‌شود.
طراحی نما پست مدرن: پنجمین سبک برتر طراحی نما، سبک پست مدرن است. بعد از جا افتادن سبک مدرن و استفاده‌ی آن در بیشتر طراحی نماها، دو معمار اروپایی به نام دنیس اسکات و رابرت ونتوری، مرزهای خلاقیت و نوآوری در طراحی نما را گسترش دادند و به جای استفاده از متریال‌های ساده و منظم که در طراحی نما به سبک مدرن رایج بود؛ از متریالهایی با اشکال هندسی نامنظم و عجیب و غریب! در طراحی نما استفاده کردند.
طراحی نما مینیمال: تاکنون تصاویر زیادی از ویلاهای جذاب و خیره کننده دیده‌اید که در عین درخشش و زیبایی؛ بسیار ساده و بی‌تکلف هستند. این سبک از طراحی نما، سبک مینیمال یا ساده‌گرایی نام دارد که به تازگی جای خود را در ایران هم باز کرده و طرفداران قابل توجهی دارد که باعث شده تا ششمین سبک برتر طراحی نما نام بگیرد.
طراحی نما به سبک ویکتوریایی: طراحی نما به سبک ویکتوریایی، یکی از شیوه‌های معماری پر زرق و برق است که در آن از بیشترین جزئیات و تزئینات استفاده می‌شود. در سبک ویکتوریایی علاوه بر دیوارها و نماهای جانبی ساختمان، سقف هم در طراحی نما در نظر گرفته می‌شود.
طراحی نما به سبک رنسانس: هشتمین سبک برتر را به طراحی نما سبک رنسانس است؛ ۵ قرن پیش از عصر حاضر، معماران ایتالیایی با مطالعه و بررسی معماری‌های باستانی روم و یونان، سبک طراحی نما و معماری کلاسیک را احیا کردند و ویژگی‌هایی به آن افزودند که بعدها به معماری و طراحی نمای ساختمان به سبک رنسانس معروف شد.
طراحی نما به سبک باهاوس: نهمین سبک برتر طراحی نما را سبک باهاوس می‌دانیم. اصول طراحی نما به سبک باهاوس را می‌توان پدر سبک مینیمالیستی فعلی دانست. اصل اول در طراحی نمای ساختمان به سبک باهاوس تکیه بر کارکردگرایی و استفاده از متریال‌های بدنه‌ی ساختمان برای ایجاد جذابیت‌های بصری است. نقش‌های تزئینی در طراحی نما به سبک باهاوس جایی ندارد. هرچند در ساختمان‌های طراحی شده با این سبک، به شکل محدود مورد استفاده بوده است.
طراحی نمای اسلامی: دهمین سبک برتر را به طراحی نما به سبک اسلامی اختصاص می‌دهیم. برخلاف تصور عامه‌ی مردم، طراحی نما به سبک اسلامی، به کشورهای مسلمان محدود نمیشود؛ بلکه در اسپانیا و بخشی از جنوب اروپا نمونههای آن را می‌بینیم.
متریال مناسب در اجرای نمای بیرونی ساختمان
همان‌طور که می‌دانید یکی از شاخصه‌های زیبایی در ساختمان‌های مسکونی و اداری، نوع متریال به‌کاررفته در نمای خارجی است. به همین خاطر باید به نوع متریال و همینطور کیفیت آن توجه زیادی شود. معماران حرفه‌ای تیم استودیو 1881 نیز برای طراحی نمای بیرونی ساختمان از متریال مختلفی بسته به شرایط و موقعیت ساختمان استفاده می‌کنند. در زیر به چند مورد از متریالهایی که بیشترین استفاده در طراحی و اجرای بنای ساختمان را دارند اشاره می‌کنیم و به اختصار هر کدام را شرح می‌دهیم.
سنگ در نمای بیرونی ساختمان: متریال سنگ یکی از درجه یک‌ترین متریال‌های به‌کاررفته در نمای خارجی ساختمان است. درواقع، مقاومت سنگ در برابر آلودگی‌های محیط، گردوغبار و رطوبت بالا بوده و دوام بالایی دارد. همچنین سنگ‌های ساختمانی در رنگ‌ها و جنس‌های مختلفی تولید می‌شوند و رنگ آنها ثابت است.
فایبر سمنت برد در نمای بیرونی ساختمان: متریال فایبر سمنت برد شامل پنل‌هایی است که از جنس سیمان هستند. یکی از قابلیت‌های ویژه این متریال، مقاومت بسیار بالای آن است. این مقاومت به‌اندازه‌ای است که اجازه نفوذ حشرات را نمی‌دهد و در برابر آسیب‌های ناگهانی مانند آتش، آب و پوسیدگی‌های احتمالی مقاومت خوبی از خود نشان داده است.
کاربرد شیشه : شیشه یکی دیگر از متریال پراستفاده در نمای بیرونی ساختمان است. این متریال، بیشتر در ساختمان‌های ویلایی، اداری و تجاری به کار گرفته می‌شود و باعث نورگیر شدن فضای داخلی آنها می‌شود.
متریال چوب در نما: نمای چوبی یکی از جذاب‌ترین نماهای ساختمانی است که نصب آن مزایا و معایب مختلفی دارد. با کمک تکنولوژی روز می‌توان مقاومت چوب را افزایش داد و از آن در نمای خارجی ساختمان استفاده کرد. بنابراین نیازی نیست نگران مقاومت چوب در برابر تغییرات آب‌وهوا باشید.
ضمن اینکه، چوب به محافظت زیادی نیاز دارد و باید هر چند وقت یک‌بار مواد پوششی آن را مجدد تمدید کرد.
متریال سرامیکی: سرامیک یکی از متریال پراستفاده در نمای داخلی و خارجی ساختمان است. از این متریال در انواع ساختمان‌های مسکونی، ویلایی، اداری و تجاری و … استفاده می‌شود. این متریال در طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی تولید می‌شود و هر شخصی می‌تواند بنا بر سلیقه خود نسبت به انتخاب یک نوع آن اقدام کند.
متریال آجر در نمای بیرونی ساختمان: متریال آجر یکی از قدیمی‌ترین و مستحکم‌ترین متریالی است که در نمای بیرونی ساختمان به کار گرفته می‌شود. معمارهای امروزی با استفاده از آجر موفق به ساخت ساختمان‌های مدرن و بسیار زیبایی شده‌اند.
چه نکاتی در انتخاب نمای بیرونی ساختمان باید در نظر گرفته شود؟
باید متریالی برای نمای بیرونی ساختمان انتخاب کنید که با سایر ساختمان‌های اطراف هماهنگی داشته باشد. درواقع، باید بافت شهری را در نظر گرفت و با توجه به موقعیت ساختمان نسبت به انتخاب نوع نمای بیرونی تصمیم‌گیری کرد. از طرفی هم نمای بیرونی ساختمان باید با خود اجزای داخلی ساختمان هماهنگی داشته باشد و بر اساس سبک ساختمان انتخاب شود.
نکته بعدی اینکه، متریال نمای بیرونی ساختمان باید با توجه به شرایط محیطی و آب و هوایی منطقه انتخاب شود. نکته بعدی درباره انتخاب متریال نمای بیرونی ساختمان این است که اگر ساختمان در یک منطقه پررفت‌وآمد بناشده باشد باید متریال خارجی آن در برابر صوت و حرارت عایق باشد.
اصول طراحی نمای ساختمان یک طبقه و دو طبقه
برای تیم استودیو 1881 در واقع تعداد طبقات، بزرگی و کوچکی متراژ و دیگر مشخصات تفاوتی ندارد؛ چرا که در تمام آنها چیزی که مد نظر تیم ماست کیفیت و زیبایی در طراحی و اجرا است. اما در اینجا باید چند نکته‌ی کلی در رابطه با طراحی نمای ساختمان برای ساختمان‌های یک یا دو طبقه را خاطر نشان کرد که می‌بایست حتما آنها را در نظر بگیریم. در اجرای نمای ساختمان یک طبقه و دو طبقه نوع متریال باید با دقت بالایی انتخاب شود. چون بر اساس ضوابط، متریالی که برای نما استفاده می‌شود نباید برنده و تیز و شکننده باشد. به همین دلیل از نماهای شیشه‌ای برای این ساختمان‌ها استفاده نمیشود و به جای آن سنگ و آجر کاربرد بیشتری دارد. با توجه به کم بودن ارتفاع این ساختمان‌ها، نمای ساختمان باید به گونهای طراحی شود که تا حد امکان خطوط کشیده و رو به بالا باشند. در این صورت ارتفاع بیشتر از اندازه واقعی بنظر می‌رسد. این موارد نیاز به تجربه بالایی دارد و در مرحله طراحی و قبل از اجرا باید به آن توجه گردد.
اهمیت طراحی نمای بیرونی ساختمان
در پایان این مقاله باید گفت که طراحی نمای بیرونی ساختمان از اهمیت‌های زیادی برخوردار است که یکی از آنها زیبایی و چشمگیری ساختمان می‌باشد. از دیگر اهمیت‌ها باید به عایق بندی ساختمان به توسط استفاده از متریال مناسب در طراحی و اجرای نمای ساختمان اشاره کرد؛ که با توجه به وجود آلودگی‌های صوتی و هوایی امروزه، بسیار نکته‌ی حائز اهمیتی‌ست؛ و همینطور موارد مهم دیگری که هر کدام از آنها نیازمند مقاله‌ای مجزا می‌باشند.
در نهایت طراحی نما دیگر چیزی نیست که بتوانیم به سادگی از کنار آن بگذریم و لزوم تخصص و تجربه در آن، روز به روز افزون شده و خواهد شد؛ که همین ما را به سمت مشاوره با مراکز تخصصی طراحی و اجرای نما سوق می‌دهد. در این میان تیم استودیو 1881 با دانش و تجربه‌ی بسیار در کنار شما خواهند بود تا بهترین‌ها را برای شما رقم بزند.